کودک همدل

کودک همدل موهبتی بزرگ برای هر پدر و مادر و البته در سطح وسیعتر برای هر جامعه ای است .دخترم آلیس ۱۸ ماهه بود که به دیدار خانواده‌ای رفتیم که آنها هم دختری همسن آلیس داشتند .هنگام بازی یکدفعه هر دوی آنها قصد بازی با یک تلفن اسباب‌بازی را کردند که البته زیاد هم جای تعجب نداشت .اما اتفاق جالب زمانی افتاد که آلیس اسباب‌بازی را از دست همبازی‌اش ربود و باعث گریه شدید او شد .درکمال تعجب ،آلیس با دیدن گریه شدید او اسباب‌بازی را به دست او داد و شروع به بوسیدن دست دیگر او کرد .این رفتار همدلانه آلیس چیزی بود که حتی خود من انتظار نداشتم .من صاحب یک کودک همدل و دلسوز بودم و این بسیار خوشایند بود .

کودک همدل و دلسوز نیاز به یادگیری این مهارت دارد .ما کودک نوپا را با کلماتی مثل من یا مال‌من شناخته و این نوع عبارات را از ویژگی‌های آنها میدانیم .اما در عین‌حال در همین دوره سنی رگه‌هایی از همدلی با دیگران در وجود کودک وجود دارد .در حقیقت این دوره زمان بسیار مناسبی برای پرورش کودکی همدل و دلسوز است .دکتر کارول آنوین کارشناس و استاد بازنشسته دانشگاه یورک میگوید :والدین و مراقبین باید تمام تلاششان را برای آموزش رفتار همدلانه و دلسوزانه به کودک بکار ببندند و سعی در پرورش کودک دلسوز داشته باشند .

خوشبختانه راههایی برای تقویت این ویژگی در کودک وجود دارد که در ادامه به سه مورد اشاره میکنیم .

کلمات همدلانه و دلسوزانه به آنها بیاموزید 

حتی پرحرف‌ترین بچه‌ها هم برای بیان بعضی از احساساتشان کلمه مناسب پیدا نمی‌کنند .به همین دلیل گریس مادر ویکتور دوساله سعی در آموزش این نوع کلمات به پسرش را داشت .بعنوان مثال وقتی برادر کوچک ویکتور گریه میکرد از او علت گریه را میپرسیدم و از او میخواستم که سعی نماید او را آرام نماید و برادر و کودکی همدل باشد .معمولا ویکتور با گفتن کلماتی مثل آخ یا جانم اظهار ناراحتی کرده و تلاش میکرد تا برادر کوچکش را آرام نماید .بعضی وقت‌ها از او میپرسیدم :شاید برادرت بخاطر برداشتن اسباب‌بازیش نارحت شده ؟این نوع جملات آگاهی ویکتور را در مورد چگونگی همدلی با دیگران تقویت کرده و او قادر به بیان احساسات خود میشد .  

کودکان نوپا از اینکه در مرکز توجه باشند لذت میبرند .پس سعی کنید در این شرایط به آنها درس همدلی و دلسوزی بیاموزید .آلبوم عکسی از کودک را دیده و حالات گوناگون چهره او را نشانش داده و از او در مورد علت هیجان‌زدگی ،آرامش یا عصبایت‌اش بپرسید .مثلا بگویید :به نظر می‌آد موقعی که همه مشغول خواندن آهنگ تولدن ،تو هیجان‌زده‌ای ؟چرا اینطوری شده بودی ؟

روش دیگر تاکید بر کارهای مثبت و رفتارهای او بعنوان یک کودک همدل با دیگران در عکس‌هاست .دکتر وین میگوید :کودکان نوپا دوست دارند که مروری بر کارها و حرفهایی که زده‌اند داشته باشند .مرور کارها و اقداماتی که باعث کمک به مردم و تحت‌تاثیر قراردادن آنها شده است روشی عالی برای ایجاد رفتار همدلانه در کودک است .

راه را به او نشان دهید 

دکتر دبورا بست استاد روانشناسی از دانشگاه ویک فارست میگوید :مشاهده رفتار همدلانه شما با دیگران از بهترین راه‌های تقویت این مهارت در کودک و پرورش کودک همدل  است .از فرصت‌های مناسب برای نشان‌دادن حساسیت خود استفاده کنید :از همسر خود در مورد روزی که گذشت سوال کنید .برای پیرمردی در را باز کنید و یا به کودکی که در حین بازی زمین میخورد کمک کنید .به گفته دکتر بست :وقتی شما رفتار همدلانه‌ای از خود به نمایش میگذارید به کودک نشان میدهید که چطور باید با دیگران همدل و مهربان بود .کودک از شما پیروی خواهد کرد .وقتی فرزندتان شما را در حال آرام کردن و تسلی‌دادن به کسی میبیند ،لحن حرف زدن و زبان بدن را از شما یاد خواهد گرفت و در صورت قرار گرفتن در شرایط مشابه سعی در تسلی دادن به همان روش خواهد داشت .رفتار دلسوزانه شما بطور ناخودآگاه باعث پرورش کودک همدل و دلسوز خواهد شد .

تمرین کنید

اگر توجه کرده باشید دوره نوپایی کودک ،اولین باری است که آرزوها و خواسته‌های او با شما یکسان نیست .در دوره نوزادی وقتی کودک تمایل به خوردن دارد شما هم طبعا آماده تغذیه او هستید .اما وقتی کودک نوپا قصد خوردن تکه بزرگی از بستنی دارد شما لزوما با اینکار موافق نخواهید بود .دکتر آیسون گپینک میگوید :در اینحالت او فکر میکند که آنها به من اجازه ندادند .چرا ؟بر اساس تحقیقات جدید در مورد ارتباط عاطفی بین کودک و والدین ،‌آنها در این مرحله قادر خواهند بود که تفاوت احساسات خود با دیگران را درک کنند .دکتر گپینک میگوید :این مساله به آنها میاموزد که انسانها به شیوه‌های گوناگون فکر و احساس میکنند .بنابراین به صورت پایه‌ای به بعضی تفاوت ها اشاره میکنند .مثلا مامانم سیب دوست داره اما بابا دوست نداره .

با بزرگتر شدن کودک شما میتوانید راههای دیگری نیز برای شناخت او از نیازها و احتیاجات دیگران به او بیاموزید .غذا دادن به پرنده‌ها یا گربه‌ها بصورت روزانه و حتی نگهداری از یک گلدان به او فرصت هر روزه برای تمرین این رفتار را میدهد و او را به کودکی همدل برای اطرافیان و جامعه تبدیل خواهد کرد .

اگر در زمین بازی کودکی گریان دیدید از فرزند خو بپرسید که بنظرت چرا داره گریه میکنه ؟و از او بخواهید او را آرام کند .این رفتار او باعث یادگیری دیگر کودکان نیز خواهد شد و بهرحال این تمرین خوبی برای درک احساسات دیگران خواهد بود .مطمئن باشید که با پرورش کودکی همدل و دلسوز خدمت بزرگی به خود ،اطرافیان و بشریت خواهید کرد .